Càng về khuya, mình càng hay nghĩ lan man về cách thức mà những giáo huấn từ cách đây hàng ngàn năm, đi qua bao nhiêu dâu bể, mà giờ vẫn còn nguyên vẹn để mình đọc được. Đã có lúc tôi từng hình dung "Kho Tàng Pháp Bảo" là một khái niệm vô cùng vĩ mô, kiểu như một cái thư viện khổng lồ chứa đầy kinh sách cổ hay những bản số hóa hiện đại. Tuy nhiên, thực tế tôi lại thấy nó tương đồng với một chiếc mỏ neo tâm linh. Một sức mạnh giữ cho nội tâm không bị chao đảo bởi những xu hướng nhất thời hay các cách diễn giải "dễ dãi" của thế giới hiện đại.
Hành giả tự vấn, nếu giả sử không tồn tại kho tàng kinh điển ấy —không có Tam Tạng Pāḷi, rồi mấy bản Chú giải, Phụ chú giải mà các bậc tiền bối đã dày công giữ gìn— ắt hẳn đạo Phật hiện thời đã bị biến dạng thành một loại tín ngưỡng pha trộn nào đó. Con người thường có tâm lý muốn biến mọi giáo lý trở nên "nhẹ nhàng" hơn, để thích nghi với lối sống gấp gáp của thời đại, nhưng chính việc "tối giản hóa" ấy đôi khi lại đánh mất đi cốt tủy nguyên bản của Chánh Pháp. Theo suy nghĩ của tôi, Chánh Pháp không lụi tàn ngay tức khắc. Nó cứ mờ dần, loãng đi một chút mỗi ngày, cho tới khi con người chẳng còn ý niệm gì về mục tiêu giải thoát nguyên bản.
Nhiều khi lật giở từng trang kinh điển, tôi cảm thấy e ngại trước sức nặng của trách nhiệm "bảo tồn". Vấn đề không nằm ở việc bảo quản sách vở khỏi hư hại hay bụi bặm, mà chính là duy trì các tiêu chuẩn đạo đức ấy sống động trong nội tâm. Kho tàng Pháp Bảo đóng vai trò như một tiêu chuẩn đối chiếu. Mỗi khi gặp phải một ý kiến mới hoặc cách hành trì "lạ lẫm", hành giả luôn có chuẩn mực để đối chiếu. Nếu không có bộ chuẩn ấy, mình dễ bị dắt mũi bởi cảm xúc cá nhân hay bị sa lầy vào những kinh nghiệm tạm bợ. Nếu tu theo cảm hứng tùy tiện thì sớm hay muộn cũng sẽ bị lạc lối, đó là bài học mà tôi đã từng phải trả giá không ít lần.
Mà lạ một điều, cái kho tàng này nó không chỉ dành cho chư Tăng. Là một cư sĩ, tôi nhận thấy mình cũng mang trên vai một phần trọng trách. Nhiệm vụ này không bắt nguồn từ việc đi giảng dạy đạo lý cho người đời, mà là tinh tấn học hỏi đúng đắn, hiểu sâu sắc để bảo vệ tính nguyên bản của giáo lý. Dường như nếu không được ứng dụng, Pháp Bảo sẽ chỉ còn là một di sản bất động, là những di sản nằm im trong các bộ kinh điển. Chỉ khi ta dùng Pháp bảo làm gương soi cho thân nghiệp và khẩu nghiệp hay những lúc tâm mình nổi sóng, thì lúc đó Pháp Bảo mới thực sự "vận hành".
Chiêm nghiệm về quá trình các bậc tiền bối kiên trì đọc tụng, chép kinh bằng tay, và xác minh từng từ ngữ một để kế thừa, tôi tự nhận thấy mình còn nhiều lười biếng. Ta có quyền truy cập mọi thứ chỉ bằng một cú chạm trên điện thoại thông minh, nhưng chính sự "sẵn có" này đôi khi lại làm ta mất đi sự trân trọng cần thiết. Gìn giữ giáo pháp nghe có vẻ here vĩ đại, nhưng thực chất nó khởi đầu từ việc ta nhẫn nại ngồi xuống, đọc một đoạn giáo lý thật chậm rãi, rồi tự nhìn lại xem mình có đang hành trì đúng không. Chẳng cần gì hào nhoáng, chỉ cần sự thành thật với chính mình là đủ rồi.
Không gian bên ngoài thật tĩnh lặng, có lẽ đã đến lúc tôi nên kết thúc những suy tư này. Chân lý vốn dĩ vẫn luôn trường tồn, không hề suy suyển, chỉ là do chúng ta mải mê tìm kiếm những điều xa vời mà bỏ quên nền tảng thiết thực ngay tại đây. Dường như chính trong sự tĩnh lặng này, giáo pháp mới có thể thẩm thấu sâu sắc nhất vào tâm hồn.